Hipofiz bezi yetmezliği, hipofiz bezinin hormonlarından bir ya da daha çoğunu yetersiz miktarda salgılaması sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bu durum, tıpta hipopitüitarizm olarak adlandırılmaktadır. Hipopitüitarizm, bazı bireylerde genetik olarak eğilim gösterebilirken, diğerlerinde ise bilinmeyen sebeplerden dolayı gelişebilir. Ancak, hastalığın birçok vakasında sebebin tespiti mümkündür. Bu durum, hipofiz bezindeki herhangi bir tümör nedeniyle ortaya çıkabilir ya da başa alınan bir darbe sonrası gelişebilir. Ayrıca, bazı kadınlarda doğum sonrası da ortaya çıkabilir. Hamilelik sürecinde hipofiz bezinin normalde büyümesi beklenirken, aşırı büyümesi durumunda gerekli olan oksijen veya kanla verilen diğer maddeler vücut tarafından karşılanamaz hale gelir. Ardından da hipofiz bezi dokularının bir bölümü veya tamamı ölür.

Hipofiz bezi, diğer hormon bezlerini de harekete geçiren çeşitli hormonlar salgılar. Bu hormonların az salgılanması, Addison hastalığı ve hipotiroidizm gibi diğer hastalıkların belirtilerini ortaya çıkarabilir.

Hipofiz hormonlarının az salınımı, çocuklarda cüceliğe sebep olabilir. En önemli sorun, büyümede yavaşlama olacaktır. Bu yavaş büyüme, çocuğun normal muayenelerinde hekim tarafından saptanacaktır. Bu hastalık oldukça nadir görülür. Emsallerinden daha kısa çocukların pek azında hormon yetersizliği görülür.

Eğer hekim hipopitüitarizmden şüpheleniyorsa, kan ve idrarda hormon seviyesini ölçmek üzere çeşitli tetkikler yapacaktır. Kan şeker seviyesini düşürmek üzere insülin iğnesi yapılır ve hipofiz bezinde hormon üretimini sağlar. Daha sonra bu hormonların miktarı ölçülebilir. Test sonucu eğer hipofiz hormonlarının düşük seviyede olduğu tespit edilirse, arkasında yatan sebebi saptamak üzere daha ileri tetkikler yapılır. Beklentilerden biri hipofiz tümörüdür.

Hipofiz bezi hormonlarının azlığı veya yokluğu, bireyin hayatını tehdit edebilir. Çünkü böbreküstü bezi herhangi bir güçlü stres veya enfeksiyona yanıt veremez hale gelebilir. Böyle bir durumda hekim kortikosteroid tedavisi uygulayacaktır. Cücelik sorunu olan çocuğa büyüme hormonu enjeksiyonu yapılarak normal büyümesi sağlanabilir. Cücelik sorunu olan çocuk tedavi edilmezse yetişkin ölçülerine erişemeyecektir. Çocuğun cinsel gelişimi de diğer hormonların normal oranda olup olmamasına bağlıdır. Erişkinlerde de aynı hormon tedavisi lüzumludur.

Hipofiz bezi yetmezliği tedavisi, hipofiz bezindeki çalışma bozukluğunun durumuna bağlı olarak çeşitli hormonların verilmesine dayanır. Büyüme hormonu: İlaç tedavisi, hipofiz bezi hormonlarının yerini alabilecek hormonları kapsar. Büyüme hormonundan başka, yumurtalık hormonları (kadınlar için) ya da testosteron (erkekler için) ve böbreküstü bezi ve tiroit hormonları da gerekli olabilir.

Böbreküstü bezinin çalışması azaldığında, doğal kortizol hormonunun yerine çoğunlukla prednizon ya da hidrokortizon gibi bir ilacın günlük kullanımı gerekir. Cerrahi müdahale veya ciddi bir stres karşısında bu steroid hormonların daha yüksek oranda kullanımı gerekebilir.

Eğer testosteron, östrojen veya tiroit hormonları az ise bunların da alınması gerekebilir.