Hipofiz Bezi Büyümesi

Hipofiz Bezi Büyümesi, hipofiz bezi beynin alt kısmında bulunur. Yaklaşık olarak ağırlığı 0,5 gramdır. Çeşitli hormonlar salgılayan endokrin bir bezdir. Endokrin bezler çeşitli hormonları üreterek vücudun diğer bölgelerindeki hedef organları uyarıp o organların fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlarlar. Vücutta hipofiz bezi dışında bulunan endokrin bezler tiroit bezi, paratiroit bezi, pankreas, böbrek üstü bezi, erkeklerde testisler ve kadınlarda yumurtalıklar olarak bilinir. Hipofiz bezi endokrin bezlerin fonksiyon görmesini sağlar ve onları çeşitli hormonlar aracılığı ile yönetir.

Endokrin bezlerle ilgili hormon fazlalığı ve eksikliğinden kaynaklanan hastalıklarla ilgilenen bilim dalına Endokrinoloji adı verilir. Hipofiz bezinin ürettiği bu hormonlar vücuttaki diğer salgı bezlerinin çalışmasına yardımcı olarak bu salgı bezlerinin hormon yapmasını sağlar. Hipofiz bezi tıp dilinde adenohipofiz olarak bilinen ön hipofiz ve yine tıp dilinde posterior hipofiz olarak bilinen arka hipofiz iki bölümden oluşur. Hipofiz bezinin neredeyse %80'i adenohipofizlerden oluşur. Adenihipofiz bezinin ürettiği altı temel hormon şu şekildedir. Prolaktin, süt hormonudur. Doğum ile emzirmenin sağlanabilmesi için gerekli olan temel hormondur. GH, büyüme hormonudur. Boyun uzaması, vücüt yağ ve kas oranları ile zihinsel fonksiyonların düzenlenmesi, kemik dokularının sağlamlaşması gibi birçok işleve sahiptir. ACTH, kortizol hormonudur. Böbrek üstü bezlerinden salınmasını bağışıklık sisteminin düzenli çalışmasını ve tansiyon ile damarlardaki sıvı oranının dengelenmesini sağlar. FSH ve LH, GnRH hormonunun hipotamustan salgılanması ile ortaya çıkan hormondur.

Hipotalamusun en önemli görevlerinden birisi de hipofiz bezi aracılığı ile beyin ve endokrin sistem arasındaki bağlantıyı sağlar. Susama ve acıkma gibi hislerinin merkezi olup vücut ısısını ve kan basıncını dengeler. Testosteron ve östrojen hormonlarının azalmasıyla vücutta GnRH hormonu salınımı başlar. Kadında yumurtalıkları, erkeklerde ise testisleri uyararak cinsel fonksiyonların devamını sağlar. Ayrıca bu hormonların salgılanmasının artmasıyla kadınlarda daha erken adet olma, erkeklerde ise ses kalınlaşması, sakal ve bıyık uzaması gibi belirtiler ortaya çıkar. TSH, tiroit bezinin işlevsellik kazanmasını sağlar, tiroit hormonlarının üretimini kontrol eder.

Hipofiz bezinin büyümesini tetikleyen en önemli unsur burada gerçekleşen tümördür. Tümörlerin oluşum nedenleri tam olarak bilinmese de hipofiz bezinde meydana gelen tümör bu salgı bezinin hormonlara olan etkisini de olumsuz etkiler. Yapılan araştırmalara göre bu durum kalıtsal olarak aile içerisinde yayılabileceği bilinmektedir. Hipofiz bezi sayesinde çalışan tüm hormonlar neredeyse işlevinin bir kısmını yitirir. Son derece ciddi belirtilere neden olan bu durum insanlarda günlük yaşamın olumsuz bir şekilde etkilenmesine neden olur. İnsanlarda yaş fark etmeksizin ortaya çıkan bu durum kimi zaman bir bebekte kimi zaman ise 60 yaşında birinde meydana gelebilir. Hipofiz bezi tümörü, eğer salgılama yapıyorsa bu durumda bir engel teşkil etmez. Fakat bazı türdeki hipofiz bezi tümörleri salgılama yapmadığı için insanlarda ciddi rahatsızlıklar meydana gelir. Hipofiz bezi büyümesi sonucu oluşan bazı belirtiler ile fark edilebilir. Birçok belirti arasında en önemlisi görme rahatsızlığıdır. Kadınlarda adet dönemlerinde salgılanması gereken birçok hormonun zamanında ya da hiç salgılanmaması birçok problemi beraberinde getirir. Erkeklerde hipofiz bezi tümörüne bağlı olarak hipofiz bezinin büyümesi, direk olarak cinsel problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. Bu problemler başta iktidarsızlık olarak açıklanabilir. Kişi kendisini sürekli yorgun ve sabırsız hisseder. Bu yorgunluk hali gün içi uzun periyotlar halinde gerçekleşir. Çocuklarda ise büyüme çağında aşırı hormon salgılanması olabilir. Çocukların vücudunda yaşının gerektirdiğinin üzerinde değişimler gözlenebilir. Bu tür belirtiler ile karşılaşıldığında mutlaka doktora başvurmakta fayda vardır. Erken teşhis ve erken tedavi her zaman için fayda sağlar.

1. Hormon Replasman Tedavisi (HRT); Hipofiz bezi büyümesi sebebi ile hipofiz bezi yeterli miktarda hormon üretmez ise 'hormon replasman tedavisi' mutlaka uygulanır. Vücudunuzun ihtiyaç duyduğu hormonların karşınlanması için bazı hormonlar dönüşüme uğramaktadırlar. Böbrek üstleri bezinden salgılamakta olan hormonlar bayanlarda östrojen, tiroit hormonları ve erkekler de ise testosteron hormonu ile büyüme hormonu gereksinin duyulan hormonlarıdır.

2. İlaç Tedavisi; Eğer hipofiz bezi daha çok büyüyerek daha çok hormon salgılıyor ise ilaçlar bu konuda hasta kişilerin derdine deva olur. Büyüme hormonunun çok daha fazla büyümesine yol açan hipofiz büyümesi Sandostatin veya Somavert (Pegvisomant) ile tedavi edilir iken Dostinex (Kabergolin) ile Parlodel (Brompkriptin) de prolaktin üretebilen oldukça iyi ilaç türleridir. Tiroit uyarıcı olan Hormon (TSH) üreten hipofiz büyümelerinde Okreptidin ile tedavi edilmektedir.

3. Aktif İzlem; Hipofiz bezlerinde büyüme olmayan ve normal bir şekilde işleyen hasta kişilere aktif izleme tedavi yöntemi uygulanır. Aktif izleme tedavi yönteminde hasta kişi çok daha yakından takip edilir ve düzenli bir şekilde testler yapılır. Böylece de hipofiz büyümesi belirtisinin olup olmadığı daha iyi anlaşılır. Bu sebepten dolayı da bu tür uygulanan tedavi yöntemlerine bekle ve gör (Watchful-wating) yaklaşımı adı da verilir.