Hipofiz bezi, beynin alt kısmında yer alan ve yaklaşık 0.5 gram ağırlığında olan küçük bir endokrin bezdir. Vücudun çeşitli bölgelerindeki hedef organları uyaran ve onların fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlayan çeşitli hormonlar üretir. Endokrin bezler, ürettikleri hormonlar aracılığıyla vücudun diğer bölgelerindeki hedef organların işlevlerini düzenlerler. Hipofiz bezi dışında vücutta bulunan diğer endokrin bezler arasında tiroit bezi, paratiroit bezi, pankreas, böbrek üstü bezleri, erkeklerde testisler ve kadınlarda yumurtalıklar bulunur. Hipofiz bezi, bu bezlerin işlevlerini çeşitli hormonlar aracılığıyla yönetir.

Endokrin bezlerle ilgili hormon fazlalığı ve eksikliğinden kaynaklanan hastalıklarla ilgilenen bilim dalına endokrinoloji adı verilir. Hipofiz bezinin ürettiği hormonlar, vücuttaki diğer salgı bezlerinin çalışmasına yardımcı olarak bu salgı bezlerinin hormon üretmesini sağlar. Hipofiz bezi, tıp dilinde adenohipofiz olarak bilinen ön hipofiz ve posterior hipofiz olarak bilinen arka hipofiz olmak üzere iki bölümden oluşur. Hipofiz bezinin neredeyse %80'i adenohipofizden oluşur. Adenohipofiz bezinin ürettiği altı temel hormon şunlardır:

Hipotalamusun en önemli görevlerinden biri, hipofiz bezi aracılığıyla beyin ve endokrin sistem arasındaki bağlantıyı sağlamaktır. Susama ve acıkma gibi hislerin merkezi olup, vücut ısısını ve kan basıncını dengeler. Testosteron ve östrojen hormonlarının azalmasıyla vücutta GnRH hormonu salınımı başlar. Kadınlarda yumurtalıkları, erkeklerde ise testisleri uyararak cinsel fonksiyonların devamını sağlar. Ayrıca bu hormonların salgılanmasının artmasıyla kadınlarda daha erken adet olma, erkeklerde ise ses kalınlaşması, sakal ve bıyık uzaması gibi belirtiler ortaya çıkar.

Hipofiz bezinin büyümesini tetikleyen en önemli unsurlardan biri burada gerçekleşen tümörlerdir. Tümörlerin oluşum nedenleri tam olarak bilinmese de hipofiz bezinde meydana gelen tümörler, bu salgı bezinin hormonlara olan etkisini olumsuz etkiler. Yapılan araştırmalara göre bu durum kalıtsal olarak aile içerisinde yayılabilir. Hipofiz bezi sayesinde çalışan tüm hormonlar, neredeyse işlevlerinin bir kısmını yitirir. Son derece ciddi belirtilere neden olan bu durum, insanların günlük yaşamlarını olumsuz etkiler. Her yaşta ortaya çıkabilen bu durum, bebeklerde de görülebilir, yaşlı bireylerde de. Hipofiz bezi tümörü, eğer hormon salgılamıyorsa ciddi rahatsızlıklara neden olabilir. Hipofiz bezi büyümesi sonucu oluşan bazı belirtiler şunlardır:

Bu tür belirtilerle karşılaşıldığında mutlaka bir doktora başvurmak önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, hastalığın seyrini olumlu yönde etkiler.

Hipofiz bezi büyümesi sebebiyle hipofiz bezi yeterli miktarda hormon üretemezse hormon replasman tedavisi uygulanır. Vücudun ihtiyaç duyduğu hormonları karşılamak için bazı hormonlar dışarıdan verilir. Böbrek üstü bezlerinin salgıladığı hormonlar, kadınlarda östrojen, tiroit hormonları ve erkeklerde testosteron hormonu ile büyüme hormonu gereksinimi duyulan hormonlar arasında yer alır.

Eğer hipofiz bezi daha çok büyüyerek daha fazla hormon salgılıyorsa, ilaçlar bu konuda hastaların derdine deva olur. Büyüme hormonunun aşırı salgılanmasını kontrol eden ilaçlar arasında sandostatin veya somavert (pegvisomant) bulunur. Prolaktin üreten hipofiz tümörlerinde ise dostinex (kabergolin) ve parlodel (bromokriptin) etkili ilaçlardır. Tiroit uyarıcı hormon (TSH) üreten hipofiz tümörlerinde okreotid ile tedavi edilir.

Hipofiz bezlerinde büyüme olmayan ve normal işleyen hasta bireylere aktif izleme tedavi yöntemi uygulanır. Aktif izleme tedavi yönteminde hasta yakından takip edilir ve düzenli testler yapılır. Bu sayede hipofiz büyümesi belirtilerinin olup olmadığı daha iyi anlaşılır. Bu tür uygulanan tedavi yöntemlerine "bekle ve gör" (watchful waiting) yaklaşımı adı da verilir.