Hipofiz bezi ameliyatı, genellikle endoskopik teknikle gerçekleştirilir. Hipofiz adenomları, kafa içinde en sık karşılaşılan tümörlerdendir ve hormon üreten ve üretmeyen türlerde olabilir. Hormon üreten adenomlar, Cushing hastalığı, akromegali ve hiperprolaktinemi gibi hastalıklara yol açarken, büyük adenomlar etraf dokulara baskı yaparak baş ağrısı ve görme bozukluğu gibi sorunlara neden olabilir. Bu tümörlerin tedavisinde radyoterapi ve stereotaktik radyocerrahi seçenekleri mevcut olup, prolaktinoma açısından tıbbi tedavi seçenekleri bulunmasına rağmen, herhangi bir engel olmadığında cerrahi tedavi tercih edilir.

Bu ameliyatlar iki farklı yöntemde gerçekleştirilir: klasik yöntem ve endoskopik yöntem. Klasik burun yoluyla yapılan cerrahi teknikte, ilk olarak dudak altından veya burundan girilir. Burun pasajlarının arasındaki perdeye ulaşılır, ardından septum altından sfenoid sinüs ön duvarına ve buradan da sinüs kanalıyla hipofize ulaşılır. Son yıllarda uygulaması artan minimal invaziv cerrahi yöntemler arasında hipofiz bezi tümörlerinde kullanılan endoskopik hipofiz bezi ameliyatı önemli bir yer tutar.

Endoskopik yöntemle yapılan hipofiz bezi ameliyatı sırasında en sık karşılaşılan komplikasyonlardan biri beyin omurilik sıvısı kaçağıdır. Bunun dışında böbreklerde su tutulumunun azalması, hipofiz hormon salgısında azalma, menenjit ve kafa içi kanamalar gibi komplikasyonlar da görülebilir. Klasik hipofiz bezi ameliyatı ile endoskopik yöntemle yapılan ameliyatlarda komplikasyonların görülme oranı farklı değildir. Ancak endoskopik yöntem, ameliyat sonrası dudak bölgesinde uyuşmanın olmaması, burun tıkanıklığı ve burun kanaması gibi şikayetlerin daha az olması, burun tamponu kullanımının gerekmemesi ve hastanede kalış süresinin daha kısa olması gibi avantajlar sunar.

Hipofiz bezi, sfenoid sinüsün arka duvarının arkasında yer alır. Buraya ulaşmak için sinüsün içinden geçilmesi gerekir. Endoskopik yöntemle ameliyatın yapılabilmesi için, sfenoid sinüsün gelişirken yeteri kadar havalanması gerekir. Ancak hastaların %30 kadarında havalanma oranı yetersiz olduğundan, endoskopik yöntem rahatça uygulanamaz. Cerrahi navigasyon sistemleri ve endoskopik kemik kesici teknikler sayesinde, sinüsü havalanmamış hastalarda da endoskopik yöntemle hipofiz bezi ameliyatı yapılabilmektedir.

Endoskopik yöntemle hipofiz bezi ameliyatı yapılacak hastalarda burun ve sinüs muayenesi yapılmalıdır. Hastaların daha önce geçirdikleri ameliyatlar ve travmalar sorgulanmalıdır. Koku alma sorunu, yüzde baskı hissi, baş ağrısı, geniz akıntısı gibi şikayetler değerlendirilmelidir. Ameliyatın gidişatını etkileyecek burun eti büyümesi, enfeksiyon, burun içi eğrilik ve polip gibi sorunlar için burun pasajları endoskopik olarak muayene edilmelidir. Eğer hastada polip veya enfeksiyon gibi sorunlar bulunursa, mutlaka önceden tedavi edilmelidir. Burun içi eğrilikler ise hipofiz bezi ameliyatı sırasında düzeltilebilir. Hastaların fiziki muayenesi, hormon düzeylerinin değerlendirilmesi, görme alanı muayenesi, BT sinüs değerlendirmesi ve MR ile hipofiz patolojisinin değerlendirmesi yapılmalıdır.

Hipofiz adenomlarına yönelik endoskopik hipofiz bezi ameliyatlarında, endoskop ve navigasyon sistemleri kullanılır. Operasyon, beyin cerrahisi ve kulak burun boğaz uzmanının bulunduğu bir ekiple gerçekleştirilir. Ameliyatta burun pasajlarından sfenoid sinüse ve arka duvarındaki hipofiz bezinin bulunduğu sella bölgesine ulaşma işlemi kulak burun boğaz uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Bu aşamadan sonra, hipofiz bezine ulaşma ve patolojinin çıkarılması işlemi beyin cerrahı tarafından yapılır. Bu aşamada KBB uzmanı her iki burun pasajından aynı anda sfenoid sinüse ulaşır, burun pasajının birinin endoskopik görüntülemesi yapılırken, diğer burun pasajında beyin cerrahı iki elini kullanarak ameliyatı gerçekleştirir.

Endoskopik yöntemle yapılan hipofiz bezi ameliyatı sonrasında burun içine tampon konmaz. Meydana gelen defektin ameliyatta elde edilen kemik ve yumuşak dokularla onarımı, sinüs içine konulan materyallerle desteklenmesi yeterli olur. Eğer beyin omurilik sıvısı kaçağı olursa, bölgenin özel tekniklerle onarımı yapılır. Bu onarımın yapıldığı hastalarda sonradan BOS sıvısının basıncını azaltmak için tıbbi tedavi veya belden kateter yerleştirilmesi gerekebilir. Endoskopik yöntemle yapılan hipofiz bezi ameliyatı sonrasında, hastalar klasik ameliyatlara göre daha kısa sürede hastanede kalır ve iyileşme süreci daha konforlu olur.